Մարդկա­յին իրա­ւանց պաշտպան Ար­ման Թա­թոյեան Դի­մագիր­քի իր էջին կը գրէ, թէ Հա­յաս­տա­նը զաւ­թե­լու Ազեր­պայճա­նի իշ­խա­նու­թեան ծրագ­րով Գո­շավան­քը, Ապա­րանի Սուրբ Պօ­ղոս-Պետ­րոս տաճարը եւ Ախ­թա­լայի Սուրբ Աս­տուածա­ծին վան­քը կը պատ­կա­նին «հի­նաւուրց Ազեր­պայճա­նին»։ 

«Ըստ այդ ծրագ­րի կեղծ տուեալ­նե­րուն՝ հայ­կա­կան Գո­շավան­քը աղուա­նական (թրքա­կան) տա­ճար մըն է թրքա­կան սուլթա­նու­թեան տա­րած­քին մէջ, եւ Հա­յերը կը մե­ղադ­րուին իբ­րեւ թէ վան­քին “իրա­կան” թրքա­կան անու­նը փո­խելնուն հա­մար։

Ազերպայճանա­կան ծրագ­րին հա­մաձայն՝ վան­քի գտնուելու տա­րած­քը թուրք-օղուզ ցե­ղերու հայ­րե­նիքն է, իսկ առա­ջին Հա­յերը “բե­րուած” են Իրա­նէն եւ Թուրքիայէն 19-րդ դա­րու սկիզ­բը, այ­նուհե­տեւ ալ անոնք իւ­րա­ցու­ցած են տա­ճարը։

Հա­յաս­տա­նը գրա­ւելու ծրագ­րի կեղ­ծիքնե­րուն հա­մաձայն՝ Ազեր­պայճա­նին կը պատ­կա­նի Ապա­րանի հայ­կա­կան Սուրբ Պօ­ղոս-Պետ­րոս բազիլիկ եկեղեցին։ Իբ­րեւ թէ ան “հին թրքա­կան” տա­ճար մըն է, որ կա­ռու­ցած են թուրք ցե­ղերը 5-րդ դա­րուն, իսկ Հա­յերը առա­ջին ան­գամ Թուրքիայէն բե­րուած եւ Ապա­րան բնա­կեցուած են 1829-1830 տա­րինե­րուն։

Ըստ ազեր­պայճա­նական յօ­րինուած ծրագ­րին՝ այսպէս կո­չուած “Արեւմտեան Ազեր­պայճան”-ի ան­բա­ժան մէկ մասն է Ախ­թա­լայի հայ­կա­կան Սուրբ Աս­տուածա­ծին վան­քը, իսկ Ախ­թա­լան թուրք ցե­ղերու հայ­րե­նիքն է, ուր մինչեւ 20-րդ դա­րուն կէ­սերը իբ­րեւ թէ Հա­յ չէ ապ­րած»,–կը նշէ իրա­ւապաշտպանը: ■