Արցախի անկախութեան հռչակման օրուան առիթով յղած իր ուղերձին մէջ վարչապետ Փաշինեան մասնաւորաբար նշած է.

«32 տարի առաջ այս օրը (Սեպտեմբեր 2-ին) Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի եւ Շահումեանի շրջանի բոլոր պատգամաւորների համատեղ նստաշրջանը յղում կատարելով ինքնորոշման իրաւունքին՝ որոշում կայացրեց Լեռնային Ղարաբաղի անկախութեան հռչակագրի ընդունման մասին:  

Լեռնային Ղարաբաղի Հայութիւնն այդ ժամանակահատուածում ականատեսն էր Սումգայիթի, Բաքուի, Կիրովաբադի ջարդերի, եւ անկախության հռչակագրի ընդունումը պայմանաւորուած էր նաեւ գոյաբանական սպառնալիքով:

44-օրեայ պատերազմի հետեւանքով այսօր էլ իրենց հայրենի բնօրրանում՝ Լեռնային Ղարաբաղում բնակուող մեր հայրենակիցները Ադրբեջանի քաղաքականութեան հետեւանքով կանգնած են ցեղային զտման ենթարկուելու սպառնալիքի առաջ՝ Լաչինի միջանցքի ապօրինի փակման, առաջին անհրաժեշտութեան սննդամթերքի, կազի եւ ելեկտրականութեան մատակարարումների դադարեցման պատճառով: 

Տեղի ունեցող գործընթացների ականատեսն է նաեւ միջազգային հանրութիւնը, եւ ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհրդում Լեռնային Ղարաբաղի թեմայով կայացած քննարկումներում եւս արձանագրուեց Լեռնային Ղարաբաղում մարդասիրական ճգնաժամի առկայութիւնը եւ այն, որ 120 հազար բնակչութեան կեանքն ու անվտանգութիւնը դրուած են կասկածի տակ։ Միաժամանակ, ընդգծուեց, որ Արդարադատութեան միջազգային դատարանի 2023 Փետրուարի 22-ի եւ Յուլիսի 6-ի որոշումները՝ Լաչինի միջանցքով անձանց, երթեւեկութեան միջոցների եւ բեռների երկու ուղղութիւններով անխափան տեղաշարժը ապահովելու վերաբերեալ, Ադրբեջանի կողմից չի կատարուել: 

Մեր ակնկալիքն է, որ միջազգային հանրութիւնը ջանքեր գործադրի՝ թոյլ չտալու Լեռնային Ղարաբաղում ցեղային զտումների քաղաքականութեան իրականացումը։

Ցանկանում եմ եւս մէկ անգամ ընդգծել՝ հիմնազուրկ են Լեռնային Ղարաբաղի՝ որպէս տարածքային միաւոր գոյութիւն չունենալու եւ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի հանգուցալուծուած լինելու մասին բոլոր յայտարարութիւնները, քանի դեռ անբեկանելիօրէն հասցէագրուած չեն ԼՂ Հայութեան անվտանգութեան եւ իրաւունքների պաշտպանութեան խնդիրները:

Հայաստանը, Լեռնային Ղարաբաղը եւ միջազգային հանրութիւնը յստակ արձանագրում են. հակամարտութեան համապարփակ ու երկարատեւ կարգաւորումը պէտք է տեղի ունենայ բացառապէս խաղաղ գործընթացի, այդ թւում՝ միջազգային գործիքակազմի ներքոյ Բաքու-Ստեփանակերտ երկխօսութեան միջոցով։ 

Մենք յիշում ենք յանուն Հայրենիքի նահատակուած մեր բոլոր հերոսներին եւ գլուխ խոնարհում նրանց առջեւ։ 

Հայաստանի Հանրապետութիւնը շարունակելու է ջանքերը՝ Լեռնային Ղարաբաղում բնականոն կենսագործունէութեան ապահովման, անվտանգութեան եւ իրաւունքների պաշտպանութիւնն ապահովելու ուղղութեամբ։ Այսօր մենք մեր գնահատանքի խօսքն ենք ուղղում Լեռնային Ղարաբաղի մեր բոլոր հայրենակիցներին, եւ մեր խնդիրն է՝ խաղաղ, քաղաքակիրթ միջոցներով, բանակցային եղանակով ապահովել խաղաղ ապրելու եւ արարելու նրա անօտարելի իրաւունքը»:

Պաքու անմիջապէս հակազդած է Փաշինեանին

Ազերպայճանի Արտաքին գործոց նախարարութիւնը անմիջապէս քննադատած է Հայաստանի վարչապետին ուղերձը՝ նուիրուած Արցախի անկախութեան հռչակագրի ընդունման 32-ամեակին։

Ազերպայճանական կողմի պնդումով՝ այդ ուղերձով Հայաստանի կառավարութեան ղեկավարը կասկածի տակ դրած է Ազերպայճանի հողային ամբողջականութիւնը։

«Մենք վճռականօրէն կը քննադատենք ու կը մերժենք Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի՝ 2023 Սեպտեմբեր 2-ին հրապարակած ուղերձը, որ Ազերպայճանի հողային ամբողջականութեան եւ ինքնիշխանութեան հանդէպ՝ [Հայաստանի] ունեցած պահանջներու, ինչպէս նաեւ Ազերպայճանի՝ ղարաբաղեան տարածաշրջանին մէջ անջատողականութեան խրախուսման յաջորդական վկայութիւնն է»,– նշուած է Պաքուի հրապարակած յայտարարութեան մէջ։